Theo các bác sỹ, thông tin dừa cạn chữa được ung thư chỉ mới xuất hiện ở nước ngoài, còn ở Việt Nam hiện chưa có công trình nghiên cứu nào khẳng định điều này.
Dừa cạn (tên khoa học catharanthus roseus, vinca rosea, thuộc họ trúc đào – Apocynaceae), hoa có thể là màu hồng tím, trắng, hồng đào, đỏ cam, đỏ pha trắng,…
Cây ra hoa quanh năm nên còn có tên gọi là trường xuân hoa, tứ thời hoa, nhật nhật tân. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ, hoặc lá, hoặc cả cây. Thường thì người ta nhổ nguyên cả bụi cây đem về phơi khô, chặt nhỏ…
Một số nước châu Phi, châu Mỹ, dừa cạn được trồng cảnh và làm thuốc thông tiểu, điều kinh, trị tăng huyết áp, đái tháo đường, sốt rét, kiết lị, tiêu hoá kém…
Dừa cạn có tính mát, vị hơi đắng, có tác dụng trấn tĩnh, an thần, giáng áp, thanh nhiệt, lương huyết và giải độc. Kinh nghiệm dân gian dùng cây dừa cạn chữa huyết áp cao không dùng độc vị mà phối với các vị gồm hy thiêm, thảo quyết minh và bạch cúc. Bài thuốc này được ghi chép trong y văn hẳn hoi và cần phải biết là cây dừa cạn có độc, không nên lạm dụng.
Bộ phận dùng làm thuốc là rễ, hoặc lá, hoặc cả cây. Thường thì người ta nhổ nguyên cả bụi cây đem về phơi khô, chặt nhỏ, có thể sao qua cho thơm trước khi nấu nước uống. Tuỳ vào mục đích trị liệu và kinh nghiệm địa phương, có thể dùng độc vị dừa cạn hoặc phối hợp với những vị thuốc khác.
Hơn mười loại alkaloid được tìm thấy trong dừa cạn, chủ yếu là vinblastin, vincristin, tetrahydroalstonin, pirinin, vindolin, catharanthin, vindolinin, ajmalicin…
Trong đó, ajmalicin có hiệu quả tốt trong điều trị rối loạn thần kinh tim. Còn vinblastin và vincristin có tác dụng làm ngừng sự phân chia tế bào ở pha giữa do có khả năng liên kết đặc hiệu với tubulin, protein ống vi thể ở thoi phân bào. Vì thế, chúng được sử dụng làm nguyên liệu bào chế thuốc điều trị ung thư.
Dừa cạn là cây thuốc quý, nhưng hiệu quả điều trị phụ thuộc nhiều vào thể trạng của người dùng, diễn tiến của bệnh, các thuốc dùng kèm,… Việc tự theo dõi sức khoẻ, khám sức khoẻ định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh là yếu tố quan trọng hàng đầu.
Theo Y sinh Tuệ Lâm (học viên Trường Y học cổ truyền Lê Hữu Trác tại TP HCM), cố GS-TS Đỗ Tất Lợi trong dược điển “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” cho biết theo kinh nghiệm sử dụng trong y học dân tộc của một số quốc gia thì rễ cây dừa cạn mọc hoang có tác dụng tẩy giun, chữa sốt, thân lá chữa bệnh ngoài da và đái đường: “Kinh nghiệm dùng dừa cạn chữa bệnh đái đường được ghi nhận ở Ấn Độ châu Úc, nam châu Phi quần đảo Antilles nhưng chứng minh bằng thực tế khoa học thì chưa có. Những thí nghiệm trên thỏ (gây đường huyết thực nghiệm) và trên chuột cho những kết luận không rõ ràng” – trích từ y văn của cố GS-TS Đỗ Tất Lợi.
TS sinh học Võ Văn Chi khi nói về dừa cạn (Từ điển cây thuốc Việt Nam – bộ mới) bên cạnh bài thuốc chữa cao huyết áp đã có nhiều lưu ý về độc tính của cây dừa cạn, xin được tóm lược như sau: “Ở Trung Quốc gọi là trường xuân hoa… Ở Nuven Calêđôni, cây được xem là đắng, thu liễm, lọc máu, làm toát mồ hôi và trừ ly. Cây còn có tính chất khai vị, gây sẩy thai và chống bệnh lậu”. Có thông tin nói dừa cạn chữa được ung thư nhưng đó là thông tin ở nước ngoài, ở Việt Nam chưa thấy có công trình nghiên cứu nào khẳng định điều ấy.
Các tài liệu khoa học nước ngoài nói rằng để tách chất từ cây dừa cạn các chuyên gia nghiên cứu phải dày công bóc tách chất hóa học trong cây dừa cạn rồi phối hợp với chất khác thành hợp chất chữa một số chứng bệnh ung thư rất cầu kỳ, phức tạp. Nhưng hiệu quả đến đâu thì chưa có kết luận rõ ràng.
Vì vậy, theo các bác sĩ, các bệnh nhân ung thư không nên tự ý uống dừa cạn để chữa bệnh khi chưa có lời khuyên của bác sĩ.
